نقش ریز rnaها در تنظیم بیان ژن، آپوپتوز، تشخیص و درمان سرطان

آپوپتوز، مرگ برنامه ریزی شده سلول است که در پاسخ به عامل های تنش زای گوناگون در بدن رخ می دهد. این فرایند، پدیده فعال و وابسته به انرژی است که ساز و کارها و عامل های ژنتیکی با برنامه های ویژه در کنترل و اجرای آن نقش دارند. سلول های محکوم به آپوپتوز دارای شاخص های ویژه ای هستند. آپوپتوز در مراحل متفاوت از تکامل زیستی موجود زنده نقش دارد و چنان چه از تنظیم خارج شود، بیماری های گوناگونی از جمله سرطان را موجب می شود. در مسیر آپوپتوز، مولکول های فراوانی مانند ریزrna ها (microrna) درگیر هستند. ریز rna ها به عنوان مولکول های تنظیمی در بسیاری از فرایندهای سلولی نقش دارند. ریزrna های درگیر در آپوپتوز را بر اساس عملکردشان در دو دسته proapoptotic و antiapoptotic رده بندی می کنند. هر یک از این ریزrna ها می توانند بر روی شماری از mrna های هدف متصل گردند و از طرفی خود توسط ژن های دیگری فعال می شوند. این رویکرد تنظیمی بین ریزrna ها و ژن های درگیر موجب پیچیدگی در شناخت عملکردشان می شود. ریز rna ها در سلول های سرطانی و طبیعی، الگوی بیانی متفاوتی دارند. هردو مبحث آپوپتوز و ریزrna ها در سرطان بسیار مهم هستند. ریز rna های گوناگونی در مراحل متفاوت تومورزایی، متاستاز و رگ زایی درگیر هستند. از ریزrna ها به عنوان نشانگر زیستی در پیش گیری، تشخیص و پیش آگهی سرطان نیزاستفاده می شود. با دانش به دست آمده از ریز rna ها، روش های درمانی جدیدی نیز ایجاد شده است. اخیرا درمان سلول-های سرطانی با وارد کردن ریز rna هایی که در ایجاد آپوپتوز نقش دارند، در سطح پژوهشی مطرح می باشد